Hayvan refahı, bakım, yönetim ve hayvana uygulanan olması gerektiği gibi muameleleri içerir. Bir hayvanın refahını korumak, onun fiziksel ve zihinsel ve doğal ihtiyaçlarını sağlamak. KONFOR ise hayvanların günlük hayatı kolaylaştıran maddi rahatlık demektir. Ahır yenileme ve planlarken hayvan refah ve konforu tasarımı sürecinde öncelikli olması yatırımın kısa sürede dönüşümüne katkı sağlar.

Hayvan barınaklarında refah ve Konfor

Hayvan barınaklarında refah ile ilgili çeşitli faktörlerin hayvan konforu üzerine etkisi vardır. Bu faktörler arasında barınak içi sıcaklık, hava kalitesi (nem, hava akım hızı, çeşitli gazların seviyesi, toz) ve aydınlatma gibi mikro klima şartları, hayvan başına ayrılan alan, barınak içi düzenlemeler ve ekipmanlar, barınak zeminin yapısı ve altlık ile hayvanların bağlanma durumu yem ve su kalitesi ve miktarı söylenebilir.

Hayvan refahı için ahır tasarımı sürecinde dikkat edilmesi gereken 6 önemli nokta

1. Havadar bir ortam
2. Suya rahat erişim
3. Yeme rahat erişim
4. Temizlik ve hijyen
5. Kuru zemin.
6. Yumuşak zemin.

Hayvanların yaşlarına göre durak boyutları

Ahır inşası sırasında maliyeti azaltmak düşüncesi ahır genişliğinde ufak tefek değişikler başlangıçta hesaplamada mantıklı gelebilmektedir. Bu ufak değişiklik maliyette önemli avantajlarda içeriyor olabilir. Her durak genişliğinde 5 cm azaltmadan bir şey çıkmaz düşüncesi ile hesap yapıldığında dört duraklı bir ahırda 20 cm azalma demek olmaktadır. Bu maliyette az bir fark demek olsa da sığır refahı ve hayvan davranışları üzerinde etkiler yaratacak beklide ahır durak kullanımı olumsuz etkileyecek bir karar olacaktır.

Ahır yüksekliği

Ahır tasarımında yan duvarların yüksekliğini azaltmak maliyet düşürmede önerilen bir diğer metodu oluşturmaktadır. Bazı durumlarda da ahır inşaatını üstlenen kişi milimetrik ölçülerde hoşlanmaz ve bunları sürekli değiştirme önerileri getirir.  Ancak çatı açıklığı ve yan duvar yüksekliğinin değiştirilmesi havalandırma sisteminde büyük değişiklik yaratmaktadır.
İdeal bir tavan yüksekliğinde ineğe hava giriş çıkışı için daha çok hacim kalır. Ayrıca, esinti ile toz, nem gibi istenmeyen özelliklerin inek etrafından uzaklaşması da sağlanış olur. Ayrıca yüksek tavan radiant enerjiye karşı da avantaj sağlamış olur.

Minimum yan saçak yüksekliği 350 cm feet dir ancak, 425cm daha çok avantaja sahiptir ılıman yerlerde bu ölçünün 500cm olması önerilir.

Ayrıca tavandaki açıklığın ve tavan eğiminin uygun ölçülerde olması büyük önem arz eder. Halen her 12 inch ahır genişliğine 4/12 — 4 inches  eğim önerilmektedir. Çatıdaki açıklığın ise her 10 feet ahır genişliği için 3 inches açıklığa gerek vardır.

Çatı eğimi

Çatı eğimi 4 / 12 neredeyse 30 Derecedir, en iyisi 22-28 derece arasıdır. Çatı eğimi aynı zamanda doğal olarak havalandırılan bir binanın performansını da etkiler. Uygun bir çatı eğimi, bina içindeki hava karışımını ve binadaki havalandırma oranını artırır. İdeal çatı eğimi 4:12’dir (yükselme: koşma). Sığ bir çatı eğimi (3:12’den az) veya düz bir tavan, kaldırma kuvveti nedeniyle hava hareketini azaltacaktır. Bu, hava boşluklarının durgunlaşmasına, havalandırma oranının azalmasına ve nem, ısı, gaz ve koku birikiminin artmasına neden olur. Daha dik bir çatı eğimi, kaldırma kuvveti nedeniyle yukarı doğru hava hareketini artırabilir, bu da hava değişim oranını artırır. Bununla birlikte, 6:12’den büyük çatı eğimleri, gelen havanın içerideki havayla karışmadan binadan çıkmasına neden olabilir, bu da hayvan bölgesinde hava karışımının zayıf olmasına ve nemli, bayat, sıcak hava ceplerinin oluşmasına neden olabilir.

Geçit yeri sayısı

Ahır içinde birkaç tane daha durak olmasını sağlamak için geçit yerleri sayısını azaltmak veya geçit yeri ölçüsünde azaltmaya gitmek genel de yapılan bir uygulamadır. Ahır içinde hayvanlar için bunu anlamı suya ve yeme gitmek için daha az yer olması ve yemlik ve suluklara uzak mesafedeki duraktan yemlik suluklara ulaşmak için daha çok mesafe kat etmesi demektir Ayrıca dominant inek sıcak yaz aylarında buralara hâkim duruma geçip diğerlerinin yem ve sudan faydalanmasında önemli aksamalara neden olabilmektedir.

Hedef: genellikle her bölmedeki inekler için bölmenin her iki ucunda ve birde orta olmak üzere 3 geçit yeri olması ve her 100 de bir geçit yeri olması önerilmektedir. Ancak yapılan çalışmalarda ahır içinde her 60-80 feet de bir geçit yeri bırakılmasını göstermektedir.

Geniş geçiş yeri genişliği Crossovers 14 feet olmalıdır.  Yapılan çalışmalarda orta geçit yerinin daha çok kullanıldığı ve yaklaşık suluklara gelen ineklerin %40 nın orta geçit yolunu tercih ettiklerini bildirmektedirler.

Ahır zemin özellikleri

Ahır tasarımı ve yapımın sırasında özellikle ahır zemin detayları, zemin özellikleri ve hayvanın güvenle yürüyebildiği ahırlarda hayvan konforu açısından çok büyük fark yaratmaktadır.
İnek güvenle yürüyebileceği bir zemin ister. 2 inch arayla zeminde oluklar açılmış olması bu güvenli yürüme alanın temin etmektedir. Burada yapılacak oluklarında inek ağırlığını kaldıracak ve hemen dökülmeyecek kalitede betonla yapılması gerekir.

Ahır konumu

Ahır yerleşim önü ahır için uygun ortam temininde çok büyük öneme sahiptir. Ahırda perde kullanarak güneşi kesmek mümkün gibi düşünceler varsa da bu gibi düşüncelerin doğru olmadığı ve ahır yerleşim yönünün en büyük etkiye sahip olduğu gösterilmiştir.
Doğu batı yönünde yerleşim, hâkim esintilerden faydalanma, maksimum gölge temini, direkt gün ışına maruz kalmama ve sıcaklık stresi etkisini minimize etmesi gibi özelliklerinden dolayı tercih edilmektedir.

Ahır içi yerleşim planı

Çeşitli yemleme şekillerine ve yaşa göre hayvan başına ayrılacak minimum yemlik uzunluğu farklıdır. Ahır içi tasarında kişisel tercihler ve iş idaresi için alınacak karalar etkindir. Ahır içi tasarımında, inek sayısı maksimum olarak hesaplanmalı. Ayrıca aşılama, yapay tohumlama gebelik kontrolü ve diğer bazı bireysel işlemler için kilit sistemlerinin kullanılma durumları söz konusudur.

Maksimum durak sayısında bu kilit sisteminin sayısında azalma veya boyutlarına azalma ihtimalinde hayvanlara için stres oluşması söz konusu olabilmektedir. İneklerinin baş sıkışması veya kıvrılmaması için kilit sistemlerinin genişliğinin hayvan cins ve yaşına göre 55-75 cm arası olması önerilmektedir.

Yataklık ve gübrelik sistemleri

Gübre temizlik sistemleri ve yataklık materyali her sistemde aynı sonucu vermeyebilmektedir. Ahırın öncelikle ineklerin yapısına uygun ölçülerde ve yapıda tasarlanmış olması gerekmektedir. Bu tercihte uygun yataklık materyali tercihi de dahildir. Özellikle kum ataklık kullanımı durumunda daha da detaylı planlama gerekmektedir.

Drenaj eğimi

Yeni nesil ve entansif endüstriyel hayvancılık işletmelerinde gübre dışkı ve ürin in defedilmesi ve ortamdan en kısa sürede uzaklaştırılması öncelikli hedeflerdendir. Uygulamalar:

1. Ahır boyunca sıyırıcı yolunu “V” şeklinde drenaj eğimi vererek daha az inşaat maliyeti ile katı dışkı ile sıvıyı en kısa sürede birbirlerinden ayırmak sureti ile amonyak salınımını azaltmak. Derin kanal sıyırıcı yolu
2. Ahır boyunca verilen drenaj eğimi sayesinde gübrenin boşaltma çukuruna doğal akış sağlamak sureti ile sıyırıcı sistemleri üzerindeki yükü ve amonyak salınımını azaltmak.

Hava kalitesi

Barınaklarda optimal bir havalandırma sağlanmalıdır. Her türe, yetiştirmeye ve yaşa özgü olarak barınak içinde optimal nem oranının ve hava akım hızının sağlanması; zararlı gazların düzeyinin belli bir seviyenin altında olması refah bakımından gereklidir.
Türkiye’de özellikle köylerdeki hayvancılık geleneksel barınaklarda yapılır ve hijyen kurallarına uygun değildir. Ahırlar ve ağıllar çoğunlukla karanlıktır ve havalandırması yetersizdir. Bu nedenle barınak havasında nem ve amonyak oranı yüksektir. Bu olumsuzluklar kış mevsiminde daha fazla görülmektedir.

Türkiye de ağıl ve ahırlarda genellikle doğal havalandırma yöntemi kullanılmaktadır.  Bu da doğal şartlara bağlılığı arttırmaktadır. Doğal havalandırma uygulanan bağlı olarak havalandırma ile ilgili sorunlar görülmektedir. Bu nedenle yetersiz havalandırmaya bağlı olarak refah azalmaktadır.

Sıcaklık

Türkiye de denize yakın bölgelerde deniz ikliminin, denizden uzak bölgelerde ise karasal iklimin etkisindedir. Yaz mevsiminde hava sıcaklığı birçok bölgede 35 C civarında olmaktadır. Bazı besi ve süt sığır ahırları kapalı barınak şeklindedir. Böyle barınaklarda yüksek sıcaklık stresi etkili olmaktadır.

Üretim ve sağlık sorunlarından kaçınmak için inekleri ahıra almak ve yatması için etkili bir soğutma yapmalıyız. Isı stresi koşulları sırasında, ineğin ayağa kalkıp kalkmayacağını veya yatıp yatmayacağını çekirdek vücut sıcaklığı kontrol ediyor gibi görünmektedir. Grant’in bir Cornell projesinin özetine göre, bu tetik 102 °F’de var. İnekler, vücut sıcaklıkları 102 °F’ye ulaştığında ayağa kalkar ve vücut sıcaklıkları yaklaşık 100,9 °F’ye ulaşana kadar yatmaya geri dönmezler.”

101°F/ 38°C’de bir inek en rahat ettiği ortam ve konfor bölgesinde ve üretimi, performansı ve sağlığı en iyi durumda oluyor. Birinci hedef, onu durak içinde olabildiğince rahat tutmak için proaktif olarak çevreyi manipüle ederek ve ısı stresinin etkilerini sınırlamaktır.

İnekler, tüylerinin daha fazlasını hava akımına maruz bırakarak vücut ısısını düşürmek için sıcak olduğunda ayakta dururlar. Hemen hemen her yatak tipinin yalıtkan doğasıyla temasın ortadan kaldırılması ek bir avantajdır. Bir Wisconsin çalışmasında, THI’yi (sıcaklık nem indeksi) 56’dan 74’e yükseltmek, ineklerin yatma süresini günde üç saat azaltmasına ve sokakta günde iki saat daha beklemesine neden oldu.

Hayvan başına ayrılan alan

Zemin yapısı ve altlıklar

Hayvanların Bağlanması

Mera

Veterinerlik