Durak Yataklık demiri (durak ayırma demiri) yarı serbest ve bağlı ahırlarda özellikle sağmal hayvanların yatması için ayrılmış bölgedir. Her inek için en az bir durak ve her durak optimum yatma alanı sağlayacak ölçülerde olmalı. İdeal olan ahırdaki hayvan sayısından % 5 daha fazla olmasıdır.
Duraklı yatak alanı (optimum)
İnekler genellikle günün 10-14 saatini (gün içinde beş veya daha fazla aralıkla) yatarak geçirmektedir. Yatma, ineklerin dinlenmesine olanak sağlayan önemli bir davranıştır. İyi tasarlanmış ve düzenli olarak bakımı yapılan serbest duraklar ineklere rahat, temiz, kuru bir yatma alanı sağlar ve yaralanmaları en aza indirir.
Diğer bir ifadeyle, süt ineği ahırlarında duraklar, inek konforu üzerinde oldukça önemli bir etkiye sahiptir.
Durak ölçüleri ve yönlendirmeleri
Bir durağın başlıca unsurları:
- Durak eşiği,
- Boyunduruk,
- Göğüslük,
- Durak tabanı
- Yatma yeri ve
- Durak ayırma demiridir.
Durak unsurları, özellikleri ve yerleşimi serbest ahır tasarımının temelini oluşturmaktadır.
Durak yataklık alanı ve ölçüleri
Durak yan ayırma demirleri
- Yataklık ’tan itibaren yerden en az 130 cm yükseklikte ve alt kısmı ise e az 40 cm olmalı.
- Hayvan cins ve ırklarına göre değişmekle beraber iki durak arası genişlik sağmal hayvanlar için 115- 120 -125 cm tercih edilmeli ve aralıklar tek bir standart ölçüde yapılmalı. Çok dar olan duraklar veya arkada olmayan desteklerden dolayı dirsek ve kalça çarpmaları ve yaralanmalar artar.
- Durak demiri ayaklarını zemine monte edildiği yer yatak basamağından en az 190 cm mesafede olmalı.
- Sağmal durakları için minimum zeminden yükseklik 125 cm olmalı,
- Boyun (ense) demirinden arka kenara köşegen yumuşak yatak bölümü 190-200 cm olmalı, aksi halde hayvan eğilemez ve yataklık üzerinde 4 ayak üzerinde durmaz ve yatmaktan imtina eder.
Uygun olmayan durak alanı
İnekler koridorların etrafında daha fazla zaman harcarlar tırnaklar zorlukla kurur, tırnaklarda taşınan mikrop kapasitesi ve ayak hastalıkları artar.
- Yatma zamanını kısaltılır,
- Ayakta durma süresini uzatır,
- Koridorlarda yatma artar
Boyunduruk Boyun (ense) demiri
Hayvan konforu için tasarlanan elastik bant veya askıya alınmış kaplanmış zincir ve sarsıntı emici yaylar kullanılmalı. Sert boru, profil ve sabit malzeme kullanılmamalı.
Boyunduruk ineğin dört ayağıyla durak içinde ayakta bekleyebilmesine izin verecek ve boynunun üst tarafına (ensesine) hafif bir şekilde temas edecek şekilde yerleştirilmeli.
İneğin çok fazla ileri gitmesini önlemesi sonucunda hamle alanı içine girmeyecek şekilde ayakta kalmasına neden olur.
Ense demirinin yanlış yerleştirilmesinden dolayı yaralanmalar, (yatma eziyeti) & İneklerin durağa girerken ve durakta ayakta beklerken ileriye doğru gitmesini sınırlandırır. Böylece ineğin durak içine dışkı ve idrarını bırakması önlenmiş olur.
Baş / burun-demiri şeridi
Baş -burun-demiri şeridi: 80 cm şayet statik amaçtan dolayı zorunlu ise minimum 80 cm ve 100 cm yükseklikte olmalıdır. Adı her ne kadar demir de olsa bu alanda da esnek ve hayvana zarar vermeyecek malzemeler kullanılmalı.
Göğüs tahtası -Demiri (kauçuk)
Göğüs tahtası: 15 cm yaklaşık 13 cm yükseklikte, bacakları uzatmaya izin vermeli, hayvanın rahatça bacaklarını üzerine uzatabilmeli, keskin kenar ve köşe olmamalı göğüs tahtası ve boyun demiri şeridi kurulu olduğu zaman ihtiyaç yoktur.
Mutlaka göğüs tahtası kullanılacaksa kauçuk malzemeden olanlar tercih edilmelidir.
Duraklı yatak zemini ve altlıkları
Eklemlere karşı dost olmalı, kuru bir alan sağlamalı, kayma karşı dirençli olmalı, yatarken ve kalkarken yaralanma riski olmamalı. Her inek için bir durak olmalı ve her durak optimum yatma alanı sağlayacak ölçülerde olmalı. Islaklık ve/veya sert zeminden dolayı, eklem hasarları, yetersiz yatak materyalleri yüzünden deri yaralanmaları oluşur.
Uygun olmayan durak alanı: yatma zamanını kısaltılır, ayakta durma süresini uzatır, koridorlarda yatma artar, inekler koridorların etrafında daha fazla zaman harcarlar tırnaklar zorlukla kurur, tırnaklarda taşınan mikrop kapasitesi ve ayak hastalıkları artar.